Sprawy o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej
Zgodnie z zapisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska wiąże się z obowiązkiem sprawowania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka, a także wychowania go z poszanowaniem jego praw i godności. Trwa ona do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Jeżeli zaistnieją ku temu wyraźne przesłanki, sąd może zdecydować o ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej.
Co oznacza pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Kierując się dobrem dziecka, sąd decyduje o odebraniu władzy rodzicielskiej, jeżeli:
– rodzice dopuścili się rażącego zaniedbania swoich obowiązków względem dziecka,
– powstała trwała przeszkoda dla wykonywania władzy rodzicielskiej np. zaginięcie rodzica, pobyt w więzieniu, poważna choroba,
– rodzice nadużywali władzy rodzicielskiej poprzez stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej, nadużywanie alkoholu, itp.
Decyzja o pozbawieniu władzy rodzicielskiej może dotyczyć jednego lub obojga rodziców i podjęta zostaje w chwili, gdy zawiodły inne zastosowane środki ochrony dziecka. Wówczas rodzic nie może decydować o miejscu pobytu dziecka, sposobie wychowania, leczenia i edukacji oraz dostępie do dokumentacji medycznej. Objęty jest jednak obowiązkiem płacenia alimentów, a dziecko ma prawo dziedziczenia po rodzicu, któremu odebrano władzę rodzicielską.
Ograniczenie praw rodzicielskich
Sąd decyduje o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, jeżeli zaistnieją poważne i obiektywne przeszkody, które znacząco utrudniają należyte wykonywanie praw rodzicielskich. Powodami mogą być:
– zachowanie rodzica powodujące bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia dziecka – zawinione ograniczenie praw rodzicielskich,
– brak obustronnego porozumienia pomiędzy małżonkami w kwestii sposobu wychowania dziecka – niezawinione ograniczenie praw rodzicielskich.
Kto może złożyć wniosek o pozbawienie lub ograniczenie praw rodzicielskich jednego lub obojga rodziców? Takie prawo przysługuje każdej osobie, która wie, że dziecku wyrządzana jest krzywda. Stosowny dokument należy złożyć w sądzie opiekuńczym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego. Osoba składająca wniosek musi przedstawić dowody potwierdzające wystosowane twierdzenia. Sąd podejmuje decyzję po przeprowadzeniu przesłuchania.